استخراج طلا، نقره و پالادیوم از بردهای الکترونیکی در خانه

در دنیای دیجیتال امروزی، وسایل الکترونیکی مثل موبایل، لپ‌تاپ و بردهای کامپیوتری بعد از مدتی فرسوده می‌شن. اما جالبه بدونید که همین قطعات به ظاهر بی‌ارزش، پر از فلزات گران‌بهایی مثل طلا، نقره و پالادیوم هستن که می‌تونید اون‌ها رو بازیافت کنید! توی این مقاله به شما نشون می‌دیم چطور می‌تونید با روش‌های ساده و البته پر‌احتیاط، از برد‌های الکترونیک استخراج طلا را انجام بدید.

مواد شیمیایی مورد نیاز برای استخراج فلزات گران‌بها

برای استخراج طلا، نقره و پالادیوم به مواد شیمیایی خاصی نیاز دارید. در ادامه برخی از مهم‌ترین اون‌ها رو معرفی می‌کنیم:

مواد شیمیایی برای استخراج طلا

اسید نیتریک + اسید کلریدریک (تیزاب سلطانی)

اوره (برای خنثی‌سازی)

سدیم متابیسولفیت (برای رسوب‌دهی طلا)

مواد شیمیایی برای استخراج نقره

• اسید نیتریک
• نمک طعام یا اسید کلریدریک (برای رسوب نقره به صورت AgCl)

مواد شیمیایی برای استخراج پالادیوم

• تیزاب سلطانی (برای حل پالادیوم)
• کلرید آمونیوم (برای رسوب پلاتین)
• سدیم کلرید یا آمونیاک (برای جداسازی پالادیوم)

ابزارهای لازم برای استخراج

• ظروف شیشه‌ای مقاوم در برابر اسید (بوروسیلیکات)
• ماسک شیمیایی، دستکش مقاوم، عینک ایمنی
• ترازوی دقیق، میله همزن، قیف، فیلتر کاغذی
• محفظه دوم برای ایمنی بیشتر
• تهویه مناسب (هود یا محیط باز)

مراحل گام‌به‌گام استخراج طلا از بردهای الکترونیکی

استخراج طلا از بردهای الکترونیکی نیاز به دقت، تجهیزات ایمنی و مواد شیمیایی خاص دارد. در ادامه، دو روش متداول را به‌صورت گام‌به‌گام بررسی می‌کنیم:

مرحله اول: جداسازی و آماده‌سازی قطعات طلادار

1. بردهای الکترونیکی قدیمی (موبایل، کامپیوتر، مادربرد، رم و …) را جدا کنید.
2. بخش‌های طلادار مثل کانکتورهای طلایی (Gold Fingers)، پایه‌های IC، پین‌های CPU، سوکت‌ها و اتصالات را شناسایی کنید.
3. این قطعات را با قیچی فلزی یا سیم‌چین خرد کرده تا سطح تماس بیشتری با اسید داشته باشند.
4. قطعات را داخل ظرف شیشه‌ای مقاوم در برابر اسید (بوروسیلیکاتی) قرار دهید.

مرحله دوم: حل کردن طلا در اسید (روش تیزاب سلطانی)

مواد لازم:

• اسید نیتریک غلیظ (HNO₃)
• اسید کلریدریک غلیظ (HCl)
• نسبت ترکیب: ۱ واحد HNO₃ + ۳ واحد HCl → محلول تیزاب سلطانی

روش انجام:

1. ابتدا اسید کلریدریک را داخل ظرف بریزید.
2. سپس به آرامی اسید نیتریک را به آن اضافه کنید (هرگز برعکس انجام ندهید!).
3. بلافاصله گازهای سمی مانند NO₂ و کلر آزاد می‌شوند؛ این مرحله باید در محیط دارای تهویه قوی یا زیر هود انجام شود.
4. قطعات طلادار را به محلول اضافه کنید.
5. محلول را هم بزنید تا واکنش آغاز شود. فلزات پایه مانند مس و نیکل در تیزاب حل می‌شوند، ولی طلا به‌صورت یون‌های Au³⁺ وارد محلول می‌شود.
6. این فرآیند بین چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد.

مرحله سوم: فیلتراسیون و خالص‌سازی

1. پس از پایان واکنش، محلول را از طریق فیلتر کاغذی (مثل فیلتر قهوه) صاف کنید.
2. قطعات جامد باقی‌مانده (غیرقابل حل) را دور بریزید.
3. محلول طلایی رنگ (محلول حاوی یون طلا) را نگه دارید.

مرحله چهارم: رسوب دادن طلا از محلول

مواد لازم:

• اوره (برای خنثی‌سازی اسید نیتریک باقی‌مانده)
• سدیم متابیسولفیت (SMB) یا سولفیت سدیم

روش انجام:

1. مقدار کمی اوره به محلول اضافه کنید تا اسید نیتریک باقی‌مانده خنثی شود.
2. سپس SMB را به‌تدریج اضافه کنید.
3. واکنش SMB با یون‌های طلا، باعث تشکیل رسوب زرد رنگ طلا به صورت پودر می‌شود.
4. رسوب را با آب مقطر و الکل (مثل متانول) چندبار بشویید تا ناخالصی‌ها پاک شوند.
5. طلای مرطوب را در جای خشک بگذارید یا در دمای پایین خشک کنید.

روش جایگزین: استفاده از پراکسید هیدروژن و HCl

این روش ساده‌تر اما کندتر است و برای افراد تازه‌کار پیشنهاد می‌شود.

مواد لازم:

• ۲ واحد HCl (اسید کلریدریک)
• ۱ واحد H₂O₂ (پراکسید هیدروژن ۳٪)

روش انجام:

1. ترکیب را در ظرف شیشه‌ای مقاوم بریزید.
2. قطعات طلادار را به آن اضافه کرده و درب ظرف را ببندید.
3. در دمای اتاق یا کمی بالاتر برای حدود ۵ تا ۷ روز نگهداری کنید.
4. هر روز به‌آرامی هم بزنید.
5. طلا به صورت ذرات معلق یا کف‌آلود در سطح ظاهر می‌شود.
6. پس از پایان واکنش، فیلتر و رسوب‌گیری همانند روش بالا انجام می‌شود.

نکات تکمیلی ایمنی و عملیاتی

• همیشه از ماسک شیمیایی، دستکش، عینک و لباس محافظ استفاده کنید.
• فرآیند را در فضای باز یا زیر هود انجام دهید.
• اسید را به آب اضافه کنید، نه برعکس.
• اسیدهای باقیمانده را با جوش شیرین خنثی و سپس در ظروف درب‌دار نگهداری و به مراکز بازیافت تحویل دهید.

جمع‌بندی

استخراج فلزات گران‌بها از ضایعات الکترونیکی، راهی جذاب برای بازیافت منابع ارزشمند محسوب می‌شه، اما نیاز به دقت، تجربه و رعایت کامل نکات ایمنی داره. اگر در این زمینه تازه‌کار هستید، توصیه می‌کنیم ابتدا با مطالعه کامل منابع آموزشی شروع کرده و از مواد باکیفیت استفاده کنید.

هر چیزی که برای استخراج نیاز دارید، از راسل تهیه کنید!

تمام مواد شیمیایی، تجهیزات آزمایشگاهی، ابزار ایمنی و حتی مشاوره تخصصی برای شروع این مسیر رو می‌تونید از راسل تهیه کنید. با ما تماس بگیرید و مطمئن خرید کنید؛ با راسل دیگر نگران تأمین نباشید!